व्यापारीको गुनासो: बढी राजस्व लिन वस्तु वर्गीकरणमा मनपरी

वीरगञ्ज ।लक्षित राजस्व उठाउन चुनौती भोगिरहेका बेला देशकै ठूलो भन्सार कार्यालय वीरगञ्जले आयातित सामानको भन्सार कोड फरक पारी उच्च राजस्व लाग्ने कोडमा वर्गीकरण गर्न थालेको व्यापारीहरूले गुनासो गरेका छन् ।

भन्सार कार्यालयले भने व्यापारीहरूमा एउटा सामान घोषणा गरेर अर्कै भित्त्याउने प्रवृत्ति देखिएपछि एचएस कोडमा कडाइ गरिएको दाबी गरेको छ ।

वैदेशिक व्यापारलाई व्यवस्थित बनाउन विश्व भन्सार संगठनले वस्तुको विश्वव्यापी रूपमा मान्य हुने गरी हार्मोनाइज्ड सिस्टम (एचएस) कोड बनाएको छ । त्यसमा शुरूका ६ अंक एकै हुने र त्यसलाई सबै देशले मान्यता दिने प्रावधान छ । त्यसपछिका अंक प्रत्येक देशले आफ्नो विशेषताअनुसार फरक पार्न सक्छन् । यही वर्गीकरणमा मालसामानको भन्सार जाँचपास हुने र त्यसैका आधारमा भन्सारले राजस्व उठाउनुपर्ने प्रावधान छ । तर, केही समययता भन्सार कार्यालयले आयातित वस्तुको एचएस कोडको भाग नै फरक पारेर वर्गीकरण गर्न थालेको भन्दै आयातकर्ताले असन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन् । 

कोरोना महामारीयता वैदेशिक व्यापार घटेर भन्सारमा उठ्ने राजस्व खुम्चिन थालेपछि भन्सार अधिकारीहरूले आयातित वस्तुलाई बढी राजस्व आउने भागमा वर्गीकरण गरिदिने र त्यसैमा सामान पास गराउन दबाब दिने गरेको आयातकर्ता बताउँछन् । 

वैदेशिक व्यापारमा एकरूपता र सहजीकरणका लागि एचएस कोड अन्तरराष्ट्रिय रूपमै एकै हुने भए पनि राजस्व बढी उठाउनकै लागि फरक भागमा लैजाने अभ्यास उचित नभएको वीरगञ्ज उद्योग वाणिज्य संघका महासचिव आशिष लाठ बताउँछन् । ‘अन्तरराष्ट्रिय व्यापारले मान्यता दिएको एचएस कोडलाई हाम्रो भन्सारले पनि मान्यता दिनुपर्छ भन्ने आग्रह हो । अरू देशले मानेको कोडलाई मान्दैनौं भनेर फरक वर्गीकरण गरिदिँदा व्यापारमा असजिलो भइरहेको छ,’ महासचिव लाठले भने । 

बढी राजस्व लाग्ने भागमा वर्गीकरण गरिदिएपछि व्यापारको लागत बढ्न गएको गुनासो व्यापारीहरूको छ । औद्योगिक उपकरणका पार्टपुर्जाको आयातमा यस्तो समस्या बढी आएको आयातकर्ता बताउँछन् । 

वीरगञ्ज भन्सारका प्रमुख भन्सार प्रशासक डिलाराम पन्थी भन्सारको उद्देश्य राजस्वभन्दा पनि व्यापार सहजीकरणमा बढी केन्द्रित हुने दाबी गर्छन् । तर, एचएस कोडको समस्या आयातकर्तामाथि विश्वासको कमीका कारण आउने गरेको प्रमुख भन्सार प्रशासक पन्थीको भनाइ छ । ‘यो आयातकर्ता कति विश्वसनीय छन्, त्यसमा भर पर्छ ।

विश्वासको कमीकै कारण आयातकर्ताले घोषणा गरेको कोडलाई अर्कोमा लैजाने अवस्था आउँछ,’ उनले भने । भन्सारले एचएस कोड परिवर्तन गरिदिएपछि साफ्टा सुविधा पनि नपाएको वीरगञ्ज उद्योग वाणिज्य संघका उपाध्यक्ष माधव राजपाल बताउँछन् । आयातकर्ताले साफ्टा सहुलियतअन्तर्गत घोषणा गरेर ल्याएको वस्तुमा पनि वर्गीकरण फरक पारिएको छ । अन्तरराष्ट्रिय रूपमा मान्यता दिइएको कोडलाई नेपाल भन्सारले पनि स्वीकार गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो अग्रह हो,’ उनले भने । 

तर, व्यापारीले एउटा घोषणा गरेर अर्कै सामान भित्त्याउने प्रवृत्ति देखिएपछि एचएस कोडमा कडाइ गरिएको भन्सार अधिकारीहरूको दाबी छ । वास्तविकभन्दा फरक पारेर ल्याइएकोमा कोड सच्याएर जाँचपास गर्न लगाइने उनीहरू बताउँछन् । भन्सारमा मालसमान आएपिच्छे वर्गीकरणमा झमेला हुन थालेपछि आयातकर्ताले दोहोरो एचएस कोड राखेर प्रतीतपत्र (एलसी) खोल्न थालेको महासचिव लाठ बताउँछन् । भन्सारले एचएसको शुरूका ६ अंकलाई मान्यता दिनुपर्ने भए पनि भाग नै फरक पारेर वर्गीकरण गर्न थालेपछि आयातकर्ताले यस्तो उपाय अपनाएका हुन् ।

भारतबाट मालसामान आयात गर्दा भारत र नेपाल दुवैतर्फको कोड उल्लेख गरेर एलसी खोलिएको आयातकर्ताले बताए । ‘त्यही वस्तुमा भारतमा एउटा कोड छ, यता अर्को छ । निर्यातकर्ताले फरक कोड उल्लेख गर्न मान्दैनन् । यस्तो अवस्थामा उनीहरूको सहजताका लागि भए पनि दुईथरी कोड राखेर एलसी खोल्नुपरेको छ,’ ती आयातकर्ताले भने ।