चीनतर्फका हिमताल फुट्दा नेपाल जोखिममा, पूर्वसूचना प्रणाली सुदृढ गर्न मन्त्री खड्काको निर्देशन

काठमाडौँ । ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री दीपक खड्काले नेपालमा मनसुनजन्य विपद्का घटनाबाट हुने क्षति न्यूनीकरण गर्न चीन सरकारसँग प्रभावकारी समन्वय आवश्यक रहेको बताएका छन् ।

मन्त्रालयमा बिहीवार आयोजित ‘मनसुनजन्य विपद्को पूर्वतयारी र व्यवस्थापनसम्बन्धी कार्यक्रम–२०८२’ मा मन्त्री खड्काले नेपालका अधिकांश नदीहरू चीनको भूभागबाट आउने भएकाले बाढी, पहिरोजस्ता प्राकृतिक प्रकोपका पूर्वसूचना तथा रोकथामका लागि दुवै देशबीच प्राविधिक तथा सूचना आदानप्रदानमा सहकार्य गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।

“बाढीको पूर्वसूचना नभएर ठूलो क्षति हुन्छ, पानी नदेखिए पनि ताल फुट्दा वा हिमताल विस्फोट हुँदा एक्कासी बाढी आउँछ,” मन्त्री खड्काले भने, “यदि मौसम पूर्वानुमान प्रणालीमा ‘साइरन सिस्टम’ जडान गरिएको भए क्षति न्यूनीकरण गर्न सकिन्थ्यो ।” उनले नेपालका हिमतालहरूको संरक्षणलाई सरकारले प्राथमिकता दिएको उल्लेख गर्दै चीनतर्फ रहेका हिमताल फुट्दा त्यसको प्रत्यक्ष असर नेपालमा पर्ने भएकाले सतर्कता अपनाउनुपर्ने बताए । 

पूर्वसूचना प्रणाली अझै प्रभावकारी नभएको उल्लेख गर्दै मन्त्री खड्काले जलविद्युत्‌ आयोजनादेखि सिँचाइ नहरसम्म सम्बन्धित निकायले पूर्वसूचना केन्द्र स्थापना गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याए । “सरकारसँग स्रोतसाधनको अभाव छ तर पूर्वसूचनाको सबैसम्म पुग्नुपर्छ,” उनले भने।

बाढीपहिरोबाट भएको क्षतिको पुनर्निर्माणमा सहजता ल्याउन आवश्यक निर्माण सामग्री भन्सार छुटमा खरीद गर्न अर्थ मन्त्रालयसँग छलफल गरिने पनि उनले जानकारी दिए । साथै, कार्यकुशल कर्मचारीलाई पुरस्कार दिन सकिने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने धारणा उनले राखे ।
छलफलमा मन्त्रालयका सचिव सरिता दवाडीले विपद् व्यवस्थापनमा एकीकृत प्रणाली आवश्यक रहेको बताउँदै हिमाली तथा पहाडी क्षेत्रमा थप मापन स्टेशन स्थापनाको खाँचो औंल्याइन् ।

जल तथा ऊर्जा आयोगका सचिव दिनानाथ मिश्रले प्राकृतिक प्रकोप न्यूनीकरणमा पूर्वतयारी अपरिहार्य रहेको उल्लेख गर्दै चीनसँगको मौसम विज्ञान तथा जलसम्बन्धी सहकार्य सुदृढ गर्नुपर्ने बताए ।

नेपाल विद्युत्‌ प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक हितेन्द्रदेव शाक्यले हालै रसुवामा आएको बाढीले रसुवागढी, चिलिमे, त्रिशुली थ्री बी जस्ता जलविद्युत्‌ आयोजना र सबस्टेशनमा ठूलो क्षति गरेको जानकारी गराए ।